Kỳ 1 : Gian nan đi tìm mốc giới

Khu vực dự kiến xây dựng Thủy điện Mỹ Lý cách trung tâm thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An gần 300km thuộc địa phận xã Mỹ Lý và xã Keng Đu (huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An) và một phần thuộc tỉnh Hủa Phăn, Xiêng Khoảng (CHDCND Lào). Để đến được khu vực này phải trải qua nhiều đoạn đường có núi cao, hiểm trở và nhiều đoạn đường đất, đường sông hết sức nguy hiểm. Vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, những người làm công tác biên giới của đoàn công tác liên ngành đã đến được nơi dự kiến đặt cột mốc, cắm những cột mốc tạm thời đánh dấu vị trí để giao cho hai Đội Cắm mốc liên hợp Việt Nam - Lào cắm trên thực địa. Kết quả khảo sát lần này có ý nghĩa quan trọng để hai bên báo cáo hai Chính phủ về ảnh hưởng của dự án tới đường biên, mốc giới ; đồng thời, đây cũng là cơ sở để hai bên tiếp tục tiến hành các công việc tiếp theo, sớm đưa dự án xây dựng Thủy điện Mỹ Lý trở thành hiện thực.

Vượt chặng đường dài đến đồn biên phòng...

Xuất phát từ thành phố Vinh, sáng 13/9, trời mưa rả rích. Trên xe ô tô, ông Chung Thành Công, Phó Văn phòng UBND tỉnh Nghệ An liên tục nhận được điện thoại từ cán bộ chiến sỹ đồn biên phòng báo cáo về các phương án chuẩn bị chu đáo để đón đoàn công tác được an toàn. Khoảng 12 giờ trưa, đoàn đến thị trấn Mường Xén (huyện Kỳ Sơn).

Đoạn đường từ thị trấn Mường Xén (huyện Kỳ Sơn) đến đồn biên phòng khoảng 60 km. Trời mưa khiến quãng đường đất trở nên dài và khó đi hơn. Một số đoạn đường bị sạt lở, bộ đội biên phòng và dân địa phương đã kịp đến san lấp. 5 giờ đồng hồ là thời gian đoàn phải đi 60km đó để đến đồn biên phòng Keng Đu.

Xế chiều, đoàn đến đồn biên phòng Keng Đu thuộc địa phận xã Keng Đu, huyện Kỳ Sơn, với sự đón tiếp nhiệt tình của cán bộ, chiến sỹ. Đây là đồn biên phòng xa nhất của tỉnh Nghệ An, có nhiệm vụ bảo vệ 25 km đường biên giới Việt Nam - Lào.

Mờ sáng hôm sau (14/9), đoàn đã khởi hành đến mốc ba 398 (mốc K-2 cũ) dọc theo sông Cả (phía Lào gọi là Nậm Nơn) . Trời vẫn mưa tầm tã. Cả đoàn chuẩn bị đầy đủ áo mưa, mũ và bắt đầu xuống núi. Thứ trưởng Hồ Xuân Sơn và Thứ trưởng nước bạn Lào dẫn đầu đoàn khảo sát. Cả đoàn men theo đường đất sình lầy. Ai cũng tập trung hết sức để khỏi trượt chân ngã nhưng vẫn không quên xua tan bầu không khí mệt nhọc bằng những câu nói đùa dí dỏm. Thỉnh thoảng, cả đoàn lại dừng chân để rửa đất ở dép, tiếp tục đi. Gắn bó với nghiệp biên giới đúng 35 năm, từng trải qua những cảnh "ăn rau rừng, uống nước suối", ông Lê Sỹ Cường, Giám đốc Trung tâm Biên giới và Địa giới kể, đúng là vất vả thật. Nhưng nếu so với những vất vả của anh em ở đội phân giới cắm mốc thì vẫn chưa thấm vào đâu. Đường lên điểm mốc này mặc dù khó đi nhưng còn có đường. Ở trong nghề nhiều năm, ông biết, có những điểm mốc anh em vừa đi vừa phải chặt cây mở đường lên núi, giở bản đồ xác định tọa độ điểm cần cắm mốc. Nhiều khi đi bộ cả một tuần mới đến được vị trí cần cắm mốc. Ngày đi, đêm mắc võng ngủ lại trong rừng là chuyện thường tình.

Khoảng trưa, cả đoàn đến được Trạm Biên phòng Keng Đu (thuộc sự quản lý của Đồn biên phòng Keng Đu và cách đồn 7 km). Do trời mưa nên thay vì phương án đi ô tô đến các điểm mốc, đoàn đành chọn phương án đi thuyền.

Vượt qua thác ghềnh, đi tìm mốc giới

Lực lượng bộ đội biên phòng liên hệ với dân để thuê 6 thuyền gỗ, có các phương tiện cứu hộ, cứu nạn kịp thời phục vụ đoàn công tác. Sau đó, cả đoàn tiếp tục lên thuyền và leo núi đến điểm mốc 398.

Rời vị trí mốc 398, đoàn lại xuống sông lên thuyền tiếp tục đến mốc 397 (mốc K-1 cũ dọc theo sông Cả) và khu vực dự kiến xây hồ Thủy điện Mỹ Lý và vào nghỉ chân tại Đồn biên phòng Mỹ Lý. Đoạn đường khoảng 35 km này vô cùng nguy hiểm. Ngồi trên thuyền, theo nhẩm tính của tôi, đoàn phải trải qua khoảng 11 thác nước, trong đó có 5 thác nước lớn. Mỗi khi đến thác nước lớn, dòng sông Nậm Nơn lại cuộn sóng dữ dội, cả đoàn công tác xuống thuyền đi bộ men theo các vách đá. Còn lái thuyền vượt qua ngọn sóng chẳng khác nào những cảnh trong phim mạo hiểm. Ông Trần Văn Tuấn, Vụ phó Vụ Biên giới phía Tây bảo, từng làm công tác biên giới nhiều năm nhưng đây là lần đầu tiên trong đời ông được chứng kiến những cảnh mạo hiểm như thế này. Dẫu sao đây cũng là kỷ niệm khó quên bởi khi Thủy điện Mỹ Lý được xây dựng, dòng sông biên giới Nậm Nơn sẽ trở nên hiền hòa, phẳng lặng.

Vì một tương lai tươi sáng...

Qua những chặng đường vất vả, đoàn đã đến được vị trí cần khảo sát. Tại điểm mốc đầu tiên, điểm mốc ba 398, Thứ trưởng nước ta và Thứ trưởng nước bạn Lào đã thống nhất vị trí đặt mốc ở tọa độ X = 402616m, Y = 2176565m, H = 369m. Niềm vui rạng ngời trên khuôn mặt hai Thứ trưởng và hai ông đã cùng đóng cọc dấu, đánh dấu vị trí sẽ xây cột mốc. Hai bên cũng đã thống nhất khu vực đặt mốc ba 397 tại điểm hợp lưu của sông Cả (Nậm Nơn) với Huổi Mai có tọa độ X = 428732m, Y = 2174778m. Để làm rõ thêm đường biên giới trên thực địa sau khi có hồ Thủy điện Mỹ Lý, hai bên thống nhất cắm bổ sung 7 cọc dấu đôi đặc biệt.

Thứ trưởng Hồ Xuân Sơn cho biết, việc khảo sát là cơ sở để Chính phủ hai nước sớm phê duyệt dự án hồ Thủy điện Mỹ Lý, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội cho khu vực biên giới hai nước Việt Nam - Lào cũng như tăng cường tình đoàn kết hữu nghị giữa nhân dân hai nước Việt - Lào.