Theo thống kê, Sơn La hiện có trên 21.000 ha cà phê; 42.000ha sắn; gần 10.000ha mía... Toàn tỉnh có 7 nhà máy chế biến quy mô tập trung đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về bảo vệ môi trường, gồm: 4 nhà máy cà phê; 2 nhà máy tinh bột sắn; 1 nhà máy mía đường. Trong đó, 4 nhà máy cà phê có công suất khoảng 102.000 tấn/năm, đáp ứng hơn 30% sản lượng cà phê toàn tỉnh.

Ngoài ra, trên địa bàn huyện Thuận Châu, Mai Sơn còn một số cơ sở chế biến cà phê nhỏ, đáp ứng các yêu cầu với công suất trung bình khoảng 300-500 tấn/năm. Phần lớn sản lượng cà phê quả tươi còn lại được sơ chế tại các hộ gia đình, sau đó bán lại cà phê nhân cho các doanh nghiệp thu mua lớn.

Chủ động phòng ngừa, kiểm soát, ngăn chặn nguy cơ ô nhiễm môi trường từ hoạt động chế biến nông sản, Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo triển khai đồng bộ nhiều giải pháp quyết liệt để thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường, nguồn nước, kiên quyết không để tái diễn tình trạng ô nhiễm.

Triển khai giám sát công tác bảo vệ môi trường tại Nhà máy chế biến cà phê của Công ty CP Phúc Sinh Sơn La.

UBND tỉnh đã phân cấp quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường theo hướng Sở TN&MT quản lý các cơ sở chế biến quy mô tập trung; UBND cấp huyện, xã quản lý các cơ sở chế biến quy mô nhỏ, hộ gia đình. Tổ chức ký cam kết giữa Chủ tịch UBND cấp huyện với Chủ tịch UBND tỉnh, Chủ tịch UBND xã với Chủ tịch UBND huyện về tăng cường vai trò, trách nhiệm trong quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường; cam kết giữa chủ các cơ sở chế biến nông sản, chăn nuôi quy mô nhỏ trong bảo vệ môi trường, nguồn nước với Chủ tịch UBND cấp xã. Yêu cầu các cơ sở lắp đặt camera giám sát khu vực xử lý chất thải, truyền dữ liệu hình ảnh về Sở TN&MT, UBND các huyện, thành phố (nơi có cơ sở sản xuất) để theo dõi, giám sát.

Bà Lê Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh cho biết: Trước khi bước vào niên vụ nông sản 2024-2025, UBND tỉnh đã thành lập Tổ công tác giám sát việc chấp hành quy định về bảo vệ môi trường, tài nguyên nước đối với các cơ sở chế biến nông sản. Tổ trưởng Tổ công tác đã thành lập 3 đoàn giám sát với các cơ sở, trong đó, Đoàn giám sát số 1 do lãnh đạo Sở NN&PTNT tỉnh làm trưởng đoàn, triển khai giám sát với 4 cơ sở chế biến cà phê quy mô lớn.

Đoàn giám sát số 2 do lãnh đạo Sở TN&MT tỉnh làm trưởng đoàn, giám sát Chi nhánh Công ty Cổ phần tinh bột sắn Phú Yên - Nhà máy chế biến tinh bột sắn Mai Sơn và Công ty Cổ phần mía đường Sơn La. Đoàn giám sát số 3 do lãnh đạo Ban quản lý các khu công nghiệp tỉnh làm trưởng đoàn, giám sát Công ty Cổ phần chế biến nông sản BHL Sơn La.

Hoạt động giám sát được thực hiện từ nay đến hết tháng 5/2025, trong đó, thực hiện giám sát trực tiếp tại cơ sở 1 lần/tháng. Tổ công tác kiên quyết xử lý kịp thời, nghiêm minh, theo đúng quy định với các vi phạm hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý vi phạm (nếu có). Đồng thời, kiến nghị, đề xuất các nội dung có liên quan đến công tác bảo vệ môi trường, tài nguyên nước đối với các cơ sở được giám sát.

 Huyện Mai Sơn tổ chức ký cam kết giữa các hộ sơ chế cà phê với Chủ tịch UBND xã về bảo vệ môi trường, nguồn nước niên vụ 2024-2025.

Tại các địa phương, UBND các huyện, thành phố đã giao các phòng ban chuyên môn, các xã, phường, thị trấn triển khai thực hiện công tác bảo vệ môi trường với hoạt động chế biến nông sản; rà soát, đánh giá sản lượng nông sản, lập danh sách các cơ sở dự kiến hoạt động chế biến; khảo sát, đánh giá hiện trạng, các điều kiện để phục vụ hoạt động sản xuất của các cơ sở. Kiện toàn các Đoàn kiểm tra liên ngành để giám sát, ngăn chặn, xử lý kịp thời các cơ sở không đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Niên vụ năm nay, huyện Mai Sơn có trên 7.300ha cà phê cho thu hoạch, sản lượng dự kiến đạt trên 100.000 tấn cà phê quả tươi; 132 cơ sở quy mô hộ gia đình thuộc 7 xã đăng ký thu mua, sơ chế cà phê. Triển khai công tác bảo vệ môi trường, nguồn nước, UBND huyện đã tổ chức Hội nghị triển khai công tác quản lý, bảo vệ môi trường, tài nguyên nước trong hoạt động sơ chế, chế biến cà phê niên vụ 2024-2025; ký cam kết giữa các hộ sơ chế với Chủ tịch UBND xã về bảo vệ môi trường, nguồn nước.

Tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia giám sát công tác bảo vệ môi trường trong hoạt động chế biến nông sản. Hướng dẫn các hộ đã đăng ký sơ chế cà phê hoàn thiện các thủ tục về môi trường; hướng dẫn UBND cấp xã xử lý các vi phạm về bảo vệ môi trường, nguồn nước trong hoạt động chế biến nông sản. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất, bảo vệ môi trường, tài nguyên nước của các cơ sở chế biến nông sản thuộc thẩm quyền quản lý.

Qua rà soát, năm nay, huyện Sốp Cộp có 314 cơ sở, hộ gia đình đăng ký sơ chế, chế biến nông sản, gồm 2 cơ sở sơ chế sắn tươi để thái lát phơi khô, 312 cơ sở chế biến cà phê. Hiện nay, UBND huyện đang tập trung kiểm tra, đánh giá quy mô công suất, lượng chất thải phát sinh, đảm bảo các cơ sở chỉ được phép hoạt động khi có đầy đủ các hồ sơ pháp lý về bảo vệ môi trường, tài nguyên nước và phải có các công trình thu gom, lưu giữ, xử lý chất thải, công trình bảo vệ môi trường đạt chuẩn.

Đồng thời, chỉ đạo UBND cấp xã cử cán bộ thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động chế biến cà phê, không để phát sinh các cơ sở tự phát quy mô nhỏ, không có công trình, biện pháp bảo vệ môi trường hoạt động, đặc biệt vào thời gian từ 18h đến 5h sáng ngày hôm sau.

Về lâu dài, hiện nay, UBND tỉnh đã giao Sở Công thương chủ trì, phối hợp với UBND huyện Thuận Châu, thành phố Sơn La thực hiện các quy trình thành lập Cụm công nghiệp Tông Cọ và Cụm công nghiệp Hoàng Văn Thụ để thu hút các cơ sở chế biến nông sản. Ban Quản lý các Khu công nghiệp tỉnh đẩy nhanh tiến độ xây dựng, đi vào vận hành chính thức Hệ thống thu gom, xử lý nước thải tập trung Khu công nghiệp Mai Sơn, từ đó tăng cường kêu gọi, thu hút các doanh nghiệp đầu tư sản xuất chế biến nông sản và chế biến phân hữu cơ vi sinh gắn với xử lý chất thải, bảo vệ môi trường.